đọc và nghĩ thiền

Gửi TTM Gốc Mai vì lời còm: Tìm mãi chẳng thấy Nô viết thêm gì!

I.
Chuyện Huệ Năng Thần Tú khởi đầu cho cuộc phân chia Thiền Trung Hoa thành hai phái: Nam Tông và Bắc Tông. Huệ Năng được coi là Lục Tổ, đứng đầu phái Nam Tông. Thần Tú đứng đầu phái Bắc Tông.

Phân chia Nam Bắc, vì Huệ Năng phải trốn xuống phương nam theo lời dặn của Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn. Vốn chỉ là một “ôsin” chuyên bửa củi nấu cơm trong Thiền viện, thoắt một cái trở thành sếp, Tổ e ngại chúng dèm pha, đố kỵ, bất phục và có thể bị… ám hại trong cuộc tranh giành ngôi vị tổ .

Chuyện như vầy:

Ngũ Tổ muốn tìm vị tổ thứ sáu để truyền y bát, truyền các đệ tử làm và trình mỗi người một bài kệ. Thần Tú là đại đệ tử giỏi giang, anh em trong Thiền môn đều kính phục, rõ là “nhân vật kế cận”, làm bài kệ rằng:

    Thân thị bồ đề thụ
    Tâm như minh cảnh đài
    Thời thời thường phất thức
    Vật sử nhạ trần ai
Tạm dịch:
    Thân là cây bồ đề
    Tâm như đài gương sáng
    Phải thường xuyên quét lau
    Chớ để bụi trần ám

Chúng khen rần trời đất.

Lọ mọ đi qua, Huệ Năng (vốn không biết chữ), cậy bạn đọc cho nghe bài kệ, rồi nhờ: “Tui cũng có bài kệ, ông viết dùm lên cho chúng xem!”

    Bồ đề bổn vô thụ
    Minh cảnh diệc phi đài
    Bổn lai vô nhất vật
    Hà xứ nhạ trần ai?
Tạm hiểu:
    Bồ đề vốn hổng phải cây
    Gương sáng cũng hổng phải đài
    Trước sau hổng vật nào hết
    Chỗ nào bụi trần bám đây?

Nhờ bài kệ này, Ngũ Tổ thấy Huệ Năng đã kiến được tánh không, bèn lén truyền y bát, khai ngộ và biểu trốn đi gấp như tường thuật khúc trên.

(Huệ Năng là dân vùng Lĩnh Nam, bị coi là dân man di thô lậu, kém chữ nghĩa. Lĩnh Nam này có phải Việt Nam ta ngày xưa, như truyện Lĩnh Nam chích quái không ta?)

II.
Thần Tú nhấn mạnh thân tâm, yêu cầu phải tu sửa hàng ngày, tiến dần đến bờ giác, như Phật cũng phải trải qua vô lượng kiếp mới thành Đấng giác ngộ Thích Ca. Huệ Năng, bỏ qua thân tâm hình tướng, đề cao Phật tánh, đốn ngộ bằng trực giác, không nhất thiết qua cần cù tu tập.

Thiền vốn mênh mông, bí nhiệm. Kiến thức của Nô như cánh bèo dâu, đựng không đầy một giọt nước, nên hổng dám lạm bàn. Chỉ nhân chuyện Huệ-Thần, tự ngẫm mà thôi.

1.
Nô đồ chừng đến đời tổ thứ năm, thiền học có vẻ đi vào ngõ cụt, vướng chấp quá nhiều, thành ra việc tu tập không mấy khá. Hoằng Nhẫn có lẽ nghiệm được việc đó, nên mới chọn Huệ Năng với tư tưởng phá chấp, trực kiến tánh, trực ngộ. Dễ thấy, trong thiền chúng đã có dấu hiệu của sự suy đồi, còn tư tưởng tranh ngôi đoạt vị, còn phái người đuổi theo Huệ Năng để đoạt lại y bát, bất chấp ý nguyện của tổ sư. Bên Nam tông sau này ra sức bài bác Thần Tú, coi ngài như kẻ sai lầm, trí cạn.

Nô thấy Huệ-Thần chỉ là hai mặt của thân tâm con người mà thôi. Trong ta có cả Huệ lẫn Thần, quanh ta bằng hữu cũng nhiều Thần lắm Huệ.

2.
Ai mà không khoái kiểu nhà Huệ , cứ coi mọi sự là không, không chân lý, không thân tâm, bổn lai vô nhất vật, rồi nếu kỳ duyên ai đó gõ cái boong lên trán mình, đột nhiên hoát ngộ. Hehe, khỏi mất công tu tập gì ráo. Thoát khỏi mọi sự chấp ở đời, khỏi bon chen, khỏi lợi danh, khỏi nhà lầu xe hơi, kệ con cái gia đình (có vợ lo), cái gì cũng cho là vô vi, phù du, phù vân, vật ngoại thân, rồi đọc Osho giải chấp tính dục luôn thể!!!

Gặp nhau cà phê, rượu bia, vui vẻ bàn luận, xuất hiện một ông Huệ là mọi chuyện trở thành mây bay gió thoảng, cái gì cũng “không” ráo. Không lý không lẽ, không thực không ảo, không thiện không ác, không vật không tâm… Rơi tõm vào khoảng không không đáy.

Mấy ông Huệ này, thường tuyên bố sống là một cuộc chơi, chơi tận cùng chơi tới bến, chơi trong bát nhã trong lão trang, chơi trong thiền trong phật, chơi trong thơ trong văn, chơi trong nhạc trong họa… ít biết đến ba chữ: rớt mùng tơi!

3.
Chỉ tội mấy ông Thần, ngày nào cũng lo quét tước thân tâm, lụi cụi đi làm nuôi vợ nuôi con để sống cho ra cái thân người. Lo tu tập nên cái gì cũng chấp, lúc nào giữ sự nghiêm trang, thanh tịnh ngay khi ở chốn uế hư! Lâu lâu, còn bị mấy ông Huệ mắng mỏ um sùm: “Mày hổng hiểu đời là vô thường sao? Thân tạp mà cứ trau tria, tâm không mà cứ trai tịnh, cắm cổ cắm đầu mần ăn, hổng biết cuối đời có đạt được cái quả nào không? Thấy không, thấy không, khi nhắm mắt xuôi tay thì còn cái gì, còn cái gì hở???”

Haizzzzzza!

Hèn chi, sau này Bắc tông của Thần suy tàn biến mất (tại theo khó quá mà!), còn Nam tông của Huệ phát triển um sùm, thành duy-nhất-thiền-tông, thống lãnh cả thiên hạ. Giờ, đi đâu thấy một đám ông nói chuyện thiền, là fan ruột của Huệ cả.

4.
Bạn muốn tham gia bàn luận với mấy ông này, dễ ợt, chỉ cần trang bị chữ “không” là chiến đấu cả ngày, từ tinh mơ tới tối mịt mờ, không bao giờ chiến bại. Đến rốt cùng, cha nào tửu lượng tốt sẽ còn ngồi vững trên bàn, nhưng đầu óc bắt đầu lửng lơ với cái công án: hổng biết ai tính tiền cái bàn lổn ngổn bia bọt này ta?

Vì đã không, thường cái túi nó cũng không!

5.
Đọc thiền riết coi bộ bị tẩu-hỏa-nhập-ma quá, Nô à!