thuở ấy ban đầu

 
Để nhớ đã tròn 30 năm vào xứ Nha Trang


Bạn rủ đi Hà Nội, làm dậy lên những nỗi nhớ xưa!

Chạm mặt với Hà Nội cách đây trên ba mươi năm, cái chạm đầu tiên với một thế giới mà mình chưa biết, nhưng không xa lạ. Bởi mưa phùn gió bấc Thạch Lam, bởi bóng hoàng lan Nhất Linh, bởi vàng son Văn Cao Đoàn Chuẩn, bởi rêu phong nếp cũ Nguyễn Tuân, bởi tinh tế nhớ thương Vũ Bằng... Hà Nội tôi gặp ngày đó còn là Hà Nội của khép nép. của tĩnh lặng, của thanh bạch... còn nguyên như hình dung trong tâm tưởng.

1.
Khi xe lửa về đến Ga Hàng Cỏ, tôi thò đầu ra cửa nhìn con đường Nam Bộ, cảm thấy cái se lạnh đất Bắc miết trên da mặt trong gió đầy muội than của đầu tàu hơi nước. Hai bên đường những hàng cây trơ trụi lá, vươn cành nhánh đen xì lên bầu trời xám mù. Đã vào tiết Đông, sắp có đợt gió mùa đông bắc!

Đà Nẵng, quê tôi, mùa đông cũng lạnh lẽo, cũng mưa dầm dề, cũng gió thao thiết... nhưng chả thấm gì so với cái rét, cái mưa, cái gió ở đây!  Đêm nằm ở cái nhà trọ bé xíu, trên gác 2, ẩm ướt mùi mốc, lần đầu tiên tôi biết cái rét thấu xương, lần đầu tiên biết cái chăn bông (trong vỏ chăn còn cái ruột chăn dày cui nữa), lần đầu tiên biết cái run cầm cập, hai hàm răng đánh dập vào nhau, lần đầu tiên biết cái tê buốt ở mười đầu ngón tay, mười đầu ngón chân, lần đầu tiên hiểu thấu hai chữ đêm trường!

2.
Tôi gặp em, ở khu tập thể Kim Liên Nam Cường, những dãy nhà hộp buồn thiu với rêu đen từng vệt, những cái ổ người chật chội, thâm thấp, với khu vệ sinh chung cuối dãy và những cái bếp củi dọc hành lang đứng chung một bộ với cái ấm nước và cái bình thủy. "Nhà chật lắm, anh em mình ra ngoài đi!". Em ngày đó thanh mảnh, xinh xẻo, giọng nói mê hoặc mà giờ đây nhớ lại tôi cứ mường tượng những cánh hoa hồng mịn màng như má em, thơm dịu như tóc em và mong manh như em đứng bên hồ, hai bím tóc thả dài trên ngực.

Tôi gặp em ở ký túc xá với nồi canh cá (hình như em gọi là nấu dấm) với những quả tai chua xứ bắc lạ lùng, với những cốc rượu làng Vân trong vắt, nóng rực lửa, chạy thẳng xuống ruột gan! Cái xứ này nhiều đồ chua lắm, trong quả sấu dầm, trong trái mơ ngâm, trong trăm loại ô mai và trong thanh điệu của em lúc dấm dẳng giận hờn!

Tôi gặp em, ở bên vỉa hè khấp khểnh với bộ quần áo nâu ngoại thành thắt eo thon thả, với mắt cũng nâu sẫm, với tóc cũng nâu nhánh, với quang thúng đầy hoa đồng tiền, hoa hồng, hoa cúc... làm tôi ngạc nhiên, (mùa đông lạnh vầy sao vẫn có những nhánh hoa tươi rói!).

Tôi gặp em, những em, với bộ cánh sắc màu tươi hồng vàng tím đỏ, túm tụm bên các cửa hàng - mà người ta gọi một cách dè bỉu: đám con phe -  với ngôn ngữ bổ bã, nhức cả tai, khiến tôi phải dè chừng, rằng ở thủ đô: con gái mặc càng đẹp, càng mốt, môi càng bóng đỏ thì phải biết điều mà tránh cho... xa!

3.
Tôi gặp những phố lặng lẽ, dẫu ngắn mà hun hút, dưới những tàng cây mùa đông thảng thốt, ngày mới nhập nhoạng chiều mà như đi vào tối, kéo làn gió lướt thướt theo đám lá nâu khô.

Tôi gặp những sóng nước hồ tĩnh lặng trong mưa lún phún, những con hồ xanh, những con mắt của Hà Nội từ Thiền Quang, Gươm, Trúc Bạch đến mảnh tâm hồn Hà Nội - hồ Tây với bát ngát xa mờ. Đứng trên Cổ Ngư nhìn về phía Nghi Tàm sóng nước lẫn với bờ xanh, không thấy nhà thấy cửa.

Tôi gặp những căn nhà biệt thự xưa, ngủ trong vườn rộng, những cánh cửa chớp mở ra, những cánh cửa kính khép hờ, để ánh ngày hắt vệt nắng lên sàn gỗ đã đen bóng thời gian, ở đó, những bước chân khẽ khàng, những cái hắng giọng nghiêm trang, những tiếng nói trầm của người già xưng tôi với con và gọi con bằng anh bằng chị...

4.
Tôi gặp tôi trong những buổi tối, sau khi đưa em về, một mình trở lại nhà trọ, thu tay trong áo khoác mỏng không đủ chắn cái gió tê người, thèm lại bát phở sốt vang nóng hổi lúc ban chiều, thèm một cốc cà phê bốc khói lúc ban sáng, thèm một khoảnh khắc dại dột là muốn hôn lên bờ má hồng mịn của em!

Tôi gặp tôi trong buổi sáng trên sân ga ngày trở về, với một mong ngóng mơ hồ, với một niềm vui òa vỡ khi thấy em vội vàng chạy đến, trao tôi cành hồng gói trong tờ giấy vàng xuộm thô ráp những vệt nứa của Bãi Bằng, với một cái nắm tay như hờ hững đầu tiên từ lúc gặp gỡ cho đến lúc chia tay!

Tôi gặp tôi, khi con tàu chuyển bánh, phun khói đen mù mịt lên trời đầy mây dày và mưa nhỏ, ngồi mân mê những cánh hồng, tự dưng muốn xiết ngón tay mình vào những gai nhọn, muốn thấy một giọt máu đổ ra, như đổ ra từ một niềm-yêu-đau!

5.
Mãi sau này, tôi còn nhiều lần đến Hà Nội, nhưng không còn Hà Nội của tôi thuở ban đầu ấy, em cũng không còn gặp lại, và bạc bẽo làm sao, một cái tên người cũng quên nhòa trong tâm trí của tôi!

Tôi viết những dòng này, để nhớ tròn 30 năm tôi vào sinh sống hẳn ở Nha Trang. Thật là kỳ cục, khi nhớ Nha Trang lại viết về Hà Nội!

Chắc là vì chúng đều là những chuyến đi xa đầu đời. Tôi đến Hà Nội, thuở ấy, rồi lại trở về. Và sau đó không lâu, tôi đến Nha Trang, để mà ở lại!